Mocz – badanie ogólne

Ogólne badanie moczu

Mocz jest produktem końcowym pracy nerek i jest jednym z głównych elementów metabolizmu. Mocz zawiera elektrolity, wodę, hormony, białe krwinki, sole, śluz, produkty przemiany materii i śladowe ilości pierwiastków.

Co to jest badanie moczu?

Jest to badanie laboratoryjne moczu (z mikroskopowym badaniem osadu), które wykonuje się w celach diagnostycznych. Analiza moczu polega na badaniu właściwości tak chemicznych, jak fizycznych.

Właściwości chemiczne to oznaczenie ciał ketonowych, bilirubiny, glukozy, białka, esterazy leukocytarnej i azotynów.  Właściwości fizyczne: barwa, zapach, przezroczystość, ilość, gęstość względna, odczyn moczu. Mikroskopowe badanie osadu: wykrywanie białych krwinek, czerwonych krwinek, kryształów, bakterii, grzybów, śluzu, komórek nabłonka płaskiego.

Analiza wskaźników fizycznych moczu:

Zapach. Pojawienie się zapachu amoniaku może być pierwszym objawem infekcji bakteryjnej, swoisty owocowy zapach najczęściej świadczy o zaburzonym metabolizmie glukozy.

Przejrzystość. Mocz jest zwykle przejrzysty. Jego zmętnienie może być spowodowane obecnością kryształów, soli, czerwonych i białych krwinek.

Kolor moczu waha się od bezbarwnego do bursztynowo-żółtego. Jeśli poziom bilirubiny we krwi jest wysoki, więcej jej przedostaje się do moczu i nadaje mu wyraźny, brązowy kolor. Gdy hemoglobina lub czerwone krwinki dostaną się do moczu, jego kolor zmienia się na brązowo-czerwony. Jeśli liczba białych krwinek jest wysoka, kolor przybiera mleczny odcień.

Odczyn moczu to wynika z ilości wodoru - pokazuje zdolność nerek do utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie.

Analiza wskaźników chemicznych moczu:

Ciała ketonowe są wskaźnikiem niespecyficznym. Podwyższony poziom ciał ketonowych w moczu może świadczyć o zmniejszonym metabolizmie węglowodanów lub wynikać z przyspieszonego metabolizmu tłuszczów. Częste przyczyny podwyższonego poziomu obserwuje się podczas głodówki, zatrucia alkoholowego i cukrzycy.

Hemoglobinę wykrywa się w przypadku dużej liczby czerwonych krwinek w moczu, zazwyczaj przy rozległym uszkodzeniu tkanki mięśniowej, zapaleniu mięśni lub zakrzepicy.

Glukoza w moczu. Wykrycie glukozy w moczu zależy od jej stężenia we krwi. Podwyższony poziom może być spowodowany złą dietą (nadużywanie pokarmów zawierających cukier), stresem, głodem. Może być również sygnałem zaburzeń endokrynologicznych, nerkowych lub związanych z ciążą.

Białko.  Białko nie występuje normalnie w moczu. Jego obecność może świadczyć o wystąpieniu procesów patologicznych w organizmie.

Bilirubina jest wykrywana przy nieprawidłowej pracy wątroby, zaburzeniach metabolizmu barwników, chorobach zakaźnych.

Zawartość urobiliny w moczu zwiększa się przy chorobach wątroby, zaburzeniach jelitowych.

Azotany w moczu świadczą o aktywnej mikroflorze patogennej w układzie moczowym.

Analiza mikroskopowa moczu:

Grzyby i bakterie nie są normalnie obecne w osadzie moczu. Ich wykrycie wskazuje na obecność  zakażenie dróg moczowych lub nerek.

Kryształy mogą wskazywać na uszkodzenie nerek. Bardzo często stwierdza się je przy kamicy moczowej.

Śluz można zwykle znaleźć w osadzie moczu w niewielkich ilościach.  Zwiększona ilość śluzu w moczu może świadczyć o stanie zapalnym dróg moczowych.

Nabłonek. Zawartość nabłonka płaskiego, nerkowego lub przejściowego w osadzie moczu świadczy o złuszczaniu się komórek błony śluzowej dróg moczowych, gdy ulegnie ona uszkodzeniu (kamica moczowa, proces zapalny).

 Jaki jest cel wykonania badania moczu ?

Badanie to ma na celu przede wszystkim wykrywanie chorób układu moczowego, ponieważ na właściwości moczu mają wpływ procesy patologiczne zachodzące w nerkach i drogach moczowych. 

Normalne wskaźniki

Wskaźnik                                                        Wynik

Ilość                                                                 50 ml

Kolor                                                                Bezbarwny, jasnożółty,słomkowo-żółty, 

                                                                          żółty,bursztynowo-żółty

Zapach                                                             Bezwonny lub niespecyficzny

Przejrzystość                                                  Przejrzysty 

Gęstość względna                                         1003-1035

(ciężar właściwy)                                                    

Odczyn moczu (pH)                                       5,0 - 8,0 (U dzieci poniżej 1 miesiąca - 5,0 - 7,0)

Białko                                                               Negatywne

Glukoza                                                            Negatywna

Ciała ketonowe                                               Negatywne

Urobilin                                                           Negatywny

Bilirubina                                                         Negatywna

Hemoglobina                                                  Negatywna

Esteraza leukocytów                                     Negatywna

Azotyny                                                           Ujemny

Krwinki czerwone                                          <2

Białe krwinki                                                   <5

Nabłonek                                                        <5

Cylindry                                                           Brak                                             

Sole                                                                  Brak

Śluz                                                                  Brak lub nieznaczna ilość                                                           

Bakterie                                                          Brak 

Grzyby                                                            Brak